Meer
zekerheid voor Trage Wegen
Gemeentewegendecreet
gaat laatste rechte lijn in!
Na vele jaren wetsvoorbereidend werk heeft het
Vlaams parlement een ontwerp-decreet "gemeentewegen" zo goed als
klaar. Dit decreet vervangt de aloude wet op de buurtwegen uit 1841. Het
decreet zal het juridisch kader worden voor het recht betreffende de lokale openbare
wegen, met name voor de gemeentelijke straten én alle voetwegen. Het ontwerp
bevat heldere principes die bij iedere afweging en beslissing voorop moeten
staan: te voet en per fiets gaan worden bevoorrechte verplaatsingsmodi en het
recht van gebruik en doorgang staan centraal. De verkrijgende verjaring van een
voetweg verdwijnt. Er komt afstemming met andere decreten inzake ruimtelijke
ordening en landinrichting. De gemeenten krijgen een nog belangrijker rol dan
nu. Inspraak door de burger wordt de regel. Er komen heldere instrumenten voor
handhaving. De taak van de provincies wordt sterk afgezwakt. Beroep wordt
steeds ingesteld op Vlaams niveau.
Het initiatiefnemende parlementslid Lies Jan
(NVA) heeft tijdens het voorbereidende proces vaak afgestemd met
belangengroepen, waaronder vzw Trage Wegen. Het ontwerp is dan ook een
verdedigbaar consensusproduct. Toch blijft Trage Wegen wijzen op enkele zwakke
punten: de gemeenten krijgen nog steeds de bevoegdheid om – weliswaar binnen
het gewestelijk kader – eigen accenten voor beleid en waardebepaling uit te
werken; bij het instellen van een administratief beroep wordt een financiële
drempel van € 250 ingebouwd: een peulenschil voor een projectontwikkelaar, een
grote som voor een wandelaar die ook opkomt voor een hele wandelgemeenschap.
Misschien wordt het ontwerp op deze punten nog bijgewerkt. Maar de Vlaamse
regering wil het alleszins vóór de verkiezingen van mei 2019 goedgekeurd krijgen.
Met dit voorstel van decreet voor gemeentewegen wil de Vlaamse bestuursmeerderheid
het wegenrecht vereenvoudigen. Er komt één juridisch statuut voor alle wegen
onder de bevoegdheid van lokale besturen. Belangrijk voor fietsers en
voetgangers, want alle buurtwegen en de meeste andere trage wegen vallen dan
onder die gemeentewegen. Trage Wegen geeft volgend advies.
Kansen
voor een betere bescherming van trage wegen
De
intenties van het decreet zijn gunstig. Zachte mobiliteit en het algemeen
belang staan centraal. Het gemeentelijk beleid moet zich richten op de uitbouw
van een veilig en fijnmazig netwerk aan lokale (trage) wegen. Alle buurtwegen
blijven bestaan als gemeentewegen. De buurtwegenatlassen behouden hun officieel
statuut. Trage wegen die er niet in staan, maar al heel lang door iedereen gebruikt
worden (de ‘feitelijke’ wegen), kunnen gemakkelijk erkend worden als
gemeenteweg. Geen enkele gemeenteweg kan nog tenietgedaan worden door
verjaring, zelfs al is die weg al een tijdje afgesloten of verdwenen op het
terrein. Rechten van doorgang over particuliere gronden worden dus bestendigd.
De grootste vooruitgang: lokale besturen kunnen véél krachtiger optreden tegen
het inpalmen van openbare wegtracés op particuliere grond.
Gemeenten
aan zet: opletten voor afzwakking of versnippering in de praktijk
Eén
ding is duidelijk: in het nieuwe decreet krijgen steden gemeenten véél meer
zeggingskracht. Ze beslissen voortaan niet alleen over het wijzigen van
gemeentewegen, maar ze kunnen ook een eigen beleidsplan opstellen. Dat lokale
besturen eigen accenten kunnen leggen is positief, maar versnippering tussen de
300 steden en gemeenten dient vermeden te worden. De belangrijkste uitdaging is
dat de lokale besturen de beschermende principes van het decreet consequent
omzetten in daden. We eisen dan ook dat lokale keuzes beantwoorden aan de
kerndoelstelling van het decreet, nl. een versterking en uitbouw van het
tragewegennetwerk. Duidelijke richtlijnen en harde garanties zijn hier
noodzakelijk! Het voorstel van decreet suggereert verder dat lokale besturen
zelf kunnen bepalen welke compensaties ontwikkelaars of particulieren moeten
betalen wanneer wegen afgeschaft of gewijzigd worden. Trage Wegen is niet te
vinden voor een dergelijk gemeentelijk reglement voor waardebepaling, omdat het
willekeur en dienstbetoon in de hand kan werken.
Vertrouwen
voor burgers die het opnemen voor trage wegen
Bij
gemeentelijke beslissingen zijn inspraak en protest een stok achter de deur.
Die beslissingen volgen voortaan de procedures van de ruimtelijke
ordening. Beroep bij de Vlaamse regering is altijd mogelijk. We eisen dat
de beleidsplanning en openbare onderzoeken transparant gevoerd worden.
Geïnteresseerden krijgen een melding. Een beroep indienen mag de burger geen
geld kosten.
